Türkiye’de hijyenik ped, tampon üzere tek kullanımlık menstrüel eserler 2022 yılına kadar yüzde 18 oranında, tüketim eserlerinden alınan en yüksek katma kıymet vergisiyle vergilendirildi. 28 Mart 2022’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, deterjan, sabun, tuvalet kağıdı, peçete, ped üzere eserlerin KDV’sini yüzde 18’den yüzde 5’e indirme kararını duyurdu. 29 Mart 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile hijyenik ped ve tamponlardan alınan KDV oranı yüzde 8’e düşürüldü. Lakin kelam konusu indirim, enflasyon nedeniyle eser fiyatlarına yansımadı. Derin Yoksulluk Ağı’nın 2021 yılında yayımladığı “Pandemi Periyodunda Derin Yoksulluk ve Haklara Erişim” raporu, pandemi müddetince derin yoksulluk deneyimleyen 103 hanenin yüzde 82’sinin, dışarıdan rastgele bir yardım almadan pede erişemediğini ortaya koydu. Konuşmamız Gerek Derneği’nin raporuna nazaran ise, iki kişinin regl olduğu bir ailenin aylık sarfiyatı 60-65 lira olarak hesaplanıyor.
İKAME EDİLEMEZ
Toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalık yaratmayı amaçlayan ‘Awen for Us’ isimli toplumsal teşebbüsün kurucusu Dr. Aylin Löle, menstrual eserlerin ikame edilecek eserler olmadığını söyledi. Löle, “Dezavantajlı bölgelerdeki bayanlar ve kız çocukları regl periyotlarında gereksinim duydukları ped, tampon üzere hijyen eserlerine ve hijyen için gereken pak su, pak tuvalet vb. gerekliliklere erişemediğinde, ‘başka tahlil yolları’ üretiyor. ‘Paçavralar, gazete, yaprak’ vs ile bunu ikame etmeye çalıştığında önemli enfeksiyon riskleriyle karşı karşıya kalıyorlar. Yalnızca sıhhati değil eğitimlerini de riske atıyor, zira okula devam edemiyorlar” diye konuştu.
Dr. Aylin Löle
‘KADIN+’LAR ‘REGL YOKSULLUĞU YAŞIYOR’
Menstrual eserler artık lüks ve erişilemez olduğunu belirten Löle, şunları kaydetti:
Yüzde 18 KDV’li yüksek vergiler nedeniyle en kıymetli gereksinimlerimizden birine erişemezken, işsizlik ve derin yoksulluk artarken, nasıl sıhhat ve hijyenden bahsedeceğiz? Bunlar lüks değil, temel muhtaçlık, regl eserlerine beşere yakışır şartlarda erişimin sağlanması gerekiyor. Bu görmezden gelinecek, yok sayılacak, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin gölgesinde ‘ayıp, pis, tabu’ olabilecek bir şey değil. Bilakis bir halk sıhhati sorunu. İskoçya’nın fiyatsız regl eserlerine erişim veren birinci ülke olması, yalnızca toplumsal devlet olmanın değil toplumsal cinsiyet eşitliği ismine da kıymetli bir kazanımın göstergesi.